टाईप 2 मधुमेह ही अशी स्थिती आहे जी शरीरात साखरेचे नियमन आणि इंधन म्हणून वापर करण्याच्या पद्धतीतील समस्येमुळे होते. त्या साखरेला ग्लुकोज असेही म्हणतात. या दीर्घकालीन स्थितीमुळे रक्तामध्ये खूप जास्त साखर फिरते. अखेरीस, उच्च रक्तातील साखरेची पातळी रक्ताभिसरण, मज्जासंस्था आणि रोगप्रतिकारक प्रणालीचे विकार होऊ शकते.
टाइप २ मधुमेहामध्ये प्रामुख्याने दोन समस्या असतात. स्वादुपिंड पुरेसे इंसुलिन तयार करत नाही - एक संप्रेरक जो पेशींमध्ये साखरेची हालचाल नियंत्रित करतो. आणि पेशी इन्सुलिनला खराब प्रतिसाद देतात आणि कमी साखर घेतात. टाइप 2 मधुमेह हा प्रौढ-सुरुवात मधुमेह म्हणून ओळखला जायचा, परंतु टाइप 1 आणि टाइप 2 मधुमेह दोन्ही बालपण आणि प्रौढत्वात सुरू होऊ शकतो. वृद्ध प्रौढांमध्ये टाइप 2 अधिक सामान्य आहे. परंतु लठ्ठपणा असलेल्या मुलांच्या संख्येत वाढ झाल्यामुळे तरुणांमध्ये टाईप 2 मधुमेहाचे प्रमाण अधिक आहे.
टाइप 2 मधुमेहाची लक्षणे:
-
तहान वाढली
-
वारंवार मूत्रविसर्जन
-
भूक वाढली
-
अनपेक्षित वजन कमी होणे
-
थकवा
-
धूसर दृष्टी
-
हळू-बरे होणारे फोड
-
वारंवार संक्रमण
-
हात किंवा पाय सुन्न होणे किंवा मुंग्या येणे
-
काळ्या त्वचेचे क्षेत्र, सहसा बगला आणि मान
टाइप 2 मधुमेहाची कारणे:
टाईप 2 मधुमेह हा जीवनशैली घटक आणि जीन्ससह विविध कारणांमुळे होतो.
-
लठ्ठपणा आणि शारीरिक निष्क्रियता: तुम्ही शारीरिकदृष्ट्या निष्क्रिय असाल किंवा लठ्ठपणा किंवा जास्त वजनाच्या समस्या उद्भवल्यास तुम्हाला टाइप 2 मधुमेह होण्याची शक्यता असते. अतिरीक्त वजन कधीकधी इन्सुलिन प्रतिरोधकतेस कारणीभूत ठरते आणि टाइप 2 मधुमेह असलेल्या लोकांमध्ये सामान्य आहे. शरीरातील चरबीचे स्थान देखील फरक करते. पोटाची अतिरिक्त चरबी इन्सुलिन प्रतिरोध, टाइप 2 मधुमेह आणि हृदय व रक्तवाहिन्यांच्या आजाराशी निगडीत आहे.
-
जीन्स आणि कौटुंबिक इतिहास : हा रोग कुटुंबांमध्ये चालतो आणि गर्भधारणेच्या मधुमेहासह होण्याची शक्यता असते. गरोदरपणातील मधुमेह हा एक प्रकारचा मधुमेह आहे जो गर्भधारणेदरम्यान विकसित होतो आणि जीवनशैली आणि अनुवांशिक घटकांसह गर्भधारणेतील हार्मोनल बदलांमुळे होतो.
-
संप्रेरक रोग : काही संप्रेरक रोगांमुळे शरीरात विशिष्ट हार्मोन्सची जास्त निर्मिती होते, ज्यामुळे कधीकधी इन्सुलिन प्रतिरोध आणि मधुमेह होतो.
-
कुशिंग सिंड्रोम उद्भवते जेव्हा शरीर खूप जास्त कॉर्टिसॉल तयार करते - ज्याला "तणाव संप्रेरक" म्हणतात.
-
अॅक्रोमेगाली तेव्हा उद्भवते जेव्हा शरीर खूप वाढ हार्मोन तयार करते.
-
जेव्हा थायरॉईड ग्रंथी खूप जास्त थायरॉईड संप्रेरक तयार करते तेव्हा हायपरथायरॉईडीझम होतो.
गुंतागुंत:
टाईप 2 मधुमेह हृदय, रक्तवाहिन्या, नसा, डोळे आणि किडनीसह अनेक प्रमुख अवयवांवर परिणाम करतो. काही प्रमुख गुंतागुंतांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
-
हृदय आणि रक्तवाहिन्यांचे रोग
-
मूत्रपिंडाचे आजार
-
डोळ्यांना इजा होण्याचा धोका
-
त्वचेची ऍलर्जी किंवा त्वचेची स्थिती
-
निद्रानाश
-
कालांतराने उच्च रक्त शर्करा नसावर परिणाम करू शकते ज्यामुळे मज्जातंतूंना नुकसान होते.
टाईप 2 मधुमेहासाठी घरगुती उपाय:
- जिनसेंग/अश्वगंधा : अमेरिकन असोसिएशनने केलेल्या मेटा-विश्लेषणातून असे दिसून आले आहे की जिनसेंग तुमच्या शरीराची इंसुलिन संवेदनशीलता वाढवून तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी आणि उपवासातील ग्लुकोजची पातळी सुधारू शकते.
- मेथी : अभ्यासात असे आढळून आले आहे की ते मधुमेह असलेल्या लोकांना त्यांच्या रक्तातील साखर नियंत्रित करण्यास मदत करू शकते. जर तुम्हाला पूर्व-मधुमेह असेल तर, औषधी वनस्पती हा रोग मधुमेहापर्यंत वाढण्यापासून रोखण्यास देखील मदत करू शकते. तुम्ही तुमच्या स्वयंपाकात बिया घालू शकता किंवा तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यासाठी मेथीची चूर्ण वापरू शकता.
- जामुन बियाणे पावडर : अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की जामुनच्या बिया (ब्लॅकबेरी) मधुमेहावरील प्रभावी घरगुती उपायांपैकी एक मानल्या जातात. या बिया जांबोलिन आणि जांबोलिनचा समृद्ध स्रोत आहेत. हे दोन घटक रक्तातील ग्लुकोजचे उत्सर्जन कमी करण्यास मदत करतात. यामुळे वारंवार लघवी होणे आणि तहान लागणे ही लक्षणेही कमी होतात.
- कडुनिंब पावडर: कडुनिंब पावडर हा एक नैसर्गिक उपाय आहे जो पारंपारिक औषधांमध्ये वारंवार वापरला जातो. अँटिऑक्सिडंट्स आणि दाहक-विरोधी संयुगे समृद्ध, ते रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यास मदत करू शकते, ज्यामुळे ते मधुमेह व्यवस्थापनासाठी संभाव्य फायदेशीर ठरते.
- कारले पावडर : कारले पावडर, कडू खरबूजापासून बनविलेले, त्याच्या संभाव्य मधुमेह-विरोधी गुणधर्मांसाठी मानले जाते. असे मानले जाते की ते इंसुलिन संवेदनशीलता आणि ग्लुकोज सहिष्णुता वाढवते, रक्तातील साखरेची पातळी नैसर्गिकरित्या नियंत्रित करण्यास मदत करते.
- सिरिधान्य बाजरी : पाच सकारात्मक बाजरी म्हणजे फॉक्सटेल, बार्नयार्ड, लिटल, कोडो आणि ब्राउनटॉप ज्वारीचा कॉम्बो उच्च फायबर, कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स आणि सूक्ष्म पोषक घटकांसाठी बहुमोल आहे. हे रक्तप्रवाहात हळूहळू साखर सोडते, रक्तातील साखर नियंत्रणात मदत करते, मधुमेह व्यवस्थापन आणि प्रतिबंधासाठी एक आदर्श घरगुती उपाय बनवते.
- दालचिनी : दालचिनीमध्ये ग्लुकोज कमी करण्याची क्षमता आहे आणि ट्रायग्लिसराइड्स, कमी घनता लिपोप्रोटीन आणि कोलेस्ट्रॉलसह लिपिड बायोमार्कर्स देखील कमी करते.
- कढीपत्ता : कढीपत्ता सर्वोत्तम नैसर्गिक अँटिऑक्सिडेंट आहे. ते उच्च रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यासाठी ओळखले जातात. दालचिनी आणि मेथीचे दाणे मिसळल्यास ते पेशींद्वारे ग्लुकोजचे शोषण वाढवतात.
- मोरिंगा पावडर : मोरिंगा पावडरमध्ये भरपूर प्रमाणात अँटिऑक्सिडंट्स, आवश्यक जीवनसत्त्वे आणि खनिजे असतात, ज्यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित ठेवण्यास मदत होते. नियमित सेवनामुळे इंसुलिनची संवेदनशीलता वाढू शकते आणि उपवासातील ग्लुकोजची पातळी कमी होऊ शकते, ज्यामुळे संपूर्ण मधुमेह व्यवस्थापनास मदत होते.
- गिलॉय पावडर : रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यासाठी, स्वादुपिंडाच्या आरोग्यास समर्थन देण्यासाठी आणि शरीरातील एकूण ग्लुकोज नियंत्रणात योगदान देत इंसुलिनची संवेदनशीलता वाढवण्याच्या क्षमतेमुळे मधुमेहाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी याचा वापर केला जातो.
रक्तातील साखर कमी करण्याचे इतर नैसर्गिक मार्ग:
-
नियमित व्यायाम करा
-
भरपूर पाणी प्या, तुमच्या शरीराला डिहायड्रेट होऊ देऊ नका.
-
तुमचे कार्ब सेवन व्यवस्थापित करा
-
बाजरी, भाजीपाला आणि फळे यांसारखे फायबर समृद्ध असलेले अन्न खा.
-
कमी ग्लायसेमिक इंडेक्ससह जास्तीत जास्त अन्न घ्या. कमी GI असलेले काही पदार्थ:
-
तुमच्या रक्तातील साखरेचे प्रमाण निरीक्षण करा
-
पुरेशी झोप घ्या
-
दिवसा उशिरा कॅफिनचे सेवन किंवा सेवन टाळा.
प्रकार 2 मधुमेहासाठी औषधी वनस्पती आणि पूरक
1. कडू खरबूज : Momordica charantia किंवा कडू खरबूज हे एक औषधी फळ आहे. अभ्यासात असे दिसून आले आहे की कडू खरबूज मधुमेहावर नियंत्रण ठेवण्यास मदत करते. वैद्यकीय इतिहासात असे पुरावे आहेत की जे लोक बिटर खरबूजाचे सेवन करतात त्यांच्या रक्तातील ग्लुकोजचे प्रमाण कमी होते. कडू खरबूज सेवन करण्याचे काही प्रकार:-
-
बिया
-
मिश्रित भाजीचा लगदा
-
रस
-
पूरक
2. आले: आले ही आणखी एक औषधी वनस्पती आहे जी हजारो वर्षांपासून लोक पारंपारिक औषधांमध्ये वापरत आहेत. पाचक आणि दाहक समस्यांवर उपचार करण्यासाठी लोक सहसा आले वापरतात. 2015 मध्ये, एका पुनरावलोकन अभ्यासात असे आढळून आले की आले रक्तातील साखरेची पातळी कमी करते परंतु रक्तातील इंसुलिन पातळी कमी करते. परिणामी, त्यांनी सुचवले की आले टाइप 2 मधुमेह असलेल्या लोकांमध्ये इंसुलिन प्रतिरोधक क्षमता कमी करू शकते. आल्याचे सेवन करण्याचे काही प्रकार:-
-
कच्च्या किंवा शिजवलेल्या पदार्थांमध्ये पावडर किंवा ताजे आणि पातळ कापलेले आले घाला.
-
चहामध्ये आले टाका
-
कॅप्सूलच्या स्वरूपात पूरक म्हणून वापरा किंवा अदरक एलमध्ये सेवन करा
3. एनोना स्क्वॅमोसा / साखर सफरचंद: इथॅनॉलिक लीफ-अर्काच्या हायपोग्लायसेमिक आणि अँटीहायपरग्लाइसेमिक क्रियाकलापांमध्ये मदत करते, प्लाझ्मा इन्सुलिन पातळी वाढवते.
4. आर्टेमिसिया पॅलेन्स / दावना : हायपोग्लाइसेमिक, परिधीय ग्लुकोज वापर वाढवते किंवा ग्लुकोजचे पुनर्शोषण प्रतिबंधित करते.
5. Ipomoea batatas / Sakkargand : इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता कमी करण्यास मदत करते.
6. फेसेओलस वल्गारिस/ हुल्गा/ व्हाईट किडनी बीन्स : हायपोग्लायसेमिक, हायपोलिपिडेमिक, अल्फा अमायलेस क्रियाकलाप आणि अँटिऑक्सिडंट्स प्रतिबंधित करते.
7. रोझमेरी : रोझमेरी केवळ वजन कमी करण्यास प्रोत्साहन देत नाही तर रक्तातील साखरेची पातळी देखील संतुलित करते. रोझमेरी खराब कोलेस्ट्रॉल (LDL) कमी करण्यासाठी आणि चांगले कोलेस्ट्रॉल (HDL) वाढवण्यासाठी देखील जबाबदार आहे.
टाईप 2 डायबिटीसमध्ये खाण्यासारखे पदार्थ:
-
सफरचंद, संत्री, बेरी, खरबूज, नाशपाती, पीच यासारखी फळे.
-
ब्रोकोली, फ्लॉवर, पालक, काकडी, झुचीनी यासारख्या भाज्या.
-
संपूर्ण धान्य जसे की क्विनोआ, ओट्स, तपकिरी तांदूळ, फारो.
-
मसूर, चणे आणि बीन्स यासारख्या शेंगा.
-
बदाम, अक्रोड, पिस्ता, मॅकॅडॅमिया नट्स आणि काजू यांसारख्या काजूचे सेवन करा.
-
चिया बिया, भोपळ्याच्या बिया, अंबाडीच्या बिया आणि भांगाच्या बिया.
-
ऑलिव्ह ऑईल, एवोकॅडो, कॅनोला तेल आणि तिळाचे तेल यासारख्या हृदयासाठी निरोगी चरबीचे सेवन करा.
टाईप 2 मधुमेहासाठी काही पदार्थ तुम्ही टाळावे किंवा मर्यादित करावे
-
पूर्ण चरबीयुक्त डेअरी संपूर्ण दूध, लोणी, चीज, आंबट मलई.
-
मिठाई जसे कँडी, कुकीज, भाजलेले पदार्थ, आइस्क्रीम, मिष्टान्न.
-
साखर-गोड पेये जसे की रस, सोडा, गोड चहा, स्पोर्ट्स ड्रिंक्स.
-
गोड पदार्थ जसे की टेबल शुगर, ब्राऊन शुगर, मध, मॅपल सिरप, मौल.
-
प्रक्रिया केलेले पदार्थ चिप्स, मायक्रोवेव्ह पॉपकॉर्न इ.
-
ट्रान्स फॅट्स जसे की भाजीपाला शॉर्टनिंग, तळलेले पदार्थ, डेअरी-फ्री कॉफी क्रीमर इ.
मधुमेह हा हळुहळू मारणारा आहे ज्यावर कोणतेही उपचार करता येत नाहीत. तथापि, योग्य जागरूकता आणि वेळेवर उपचार करून त्याची गुंतागुंत कमी केली जाऊ शकते. अंधत्व, किडनी खराब होणे आणि हृदयविकाराचा झटका या तीन प्रमुख गुंतागुंत आहेत. सेंद्रिय ज्ञान 100% औषधी वनस्पती, आयुर्वेद आणि सशक्त संशोधनाने बनवलेल्या सेंद्रिय उत्पादनांच्या विस्तृत श्रेणीसह टाइप 2 मधुमेह निर्मूलन आणि नियंत्रणात चांगले योगदान देते.
