कोडो बाजरी अनलॉक करा: पोषण, आरोग्य फायदे आणि आयुर्वेदिक उपयोग

जेव्हा आपण बाजरीबद्दल बोलतो तेव्हा तृणधान्यांचा एक पौष्टिक गट त्यांच्या अफाट आरोग्य फायद्यांसाठी कमी लेखला जातो, कोडो बाजरी / कोडो कुटकी, ज्याला तमिळमध्ये वरगु किंवा हिंदीमध्ये कोडरा देखील म्हणतात, विशेष उल्लेखास पात्र आहे. आयुर्वेद आणि पारंपारिक आहारांमध्ये शतकानुशतके आदरणीय, या नम्र धान्याला त्याच्या प्रभावी पौष्टिक प्रोफाइल आणि उपचारात्मक गुणधर्मांमुळे जागतिक मान्यता मिळू लागली आहे. कोडो बाजरीचे फायदे, पोषण आणि आयुर्वेदिक उपयोग समजून घेण्यासाठी सखोल अभ्यास करूया.

कोडो बाजरीचे पौष्टिक प्रोफाइल

कोडो बाजरी हे एक अत्यंत पौष्टिक धान्य आहे जे आरोग्यासाठी असंख्य फायदे देते. प्रति 100 ग्रॅम कोडो बाजरीच्या पोषणातील तथ्ये जाणून घेऊया:

पोषण	मूल्य
ऊर्जा	353 Kca
प्रथिने	8.3 ग्रॅम
कार्बोहायड्रेट:	77 ग्रॅम
चरबी	4.2 ग्रॅम
फायबर	9 ग्रॅम
कॅल्शियम	27 मिग्रॅ
लोखंड	1.7 मिग्रॅ
मॅग्नेशियम	195 मिग्रॅ
फॉस्फरस	188 मिग्रॅ
पोटॅशियम	30 मिग्रॅ
जस्त	2 मिग्रॅ
नियासिन	1.5 मिग्रॅ
थायामिन	0.15 मिग्रॅ

 

कोडो बाजरी आरोग्यासाठी फायदे

पौष्टिक मूल्ये लक्षात घेऊन, या प्रभावी पोषक घटकांपासून मिळणाऱ्या काही आरोग्य फायद्यांचा विचार करूया.

1. प्रतिकारशक्ती वाढवते:

कोडो बाजरीत जस्त आणि ब जीवनसत्त्वांसह आवश्यक खनिजे आणि जीवनसत्त्वे यांचे मिश्रण रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करते, शरीराची रोगांशी लढण्याची क्षमता वाढवते.

2. त्वचेचे आरोग्य सुधारते:

कोडो बाजरीमध्ये असलेले अँटिऑक्सिडंट्स, फिनोलिक संयुगेसह, ऑक्सिडेटिव्ह तणावाशी लढतात ज्यामुळे त्वचेचे वृद्धत्व आणि सुरकुत्या येऊ शकतात. याव्यतिरिक्त, झिंकची उपस्थिती त्वचेची अखंडता बरे करण्यास आणि राखण्यासाठी योगदान देते.

3. स्नायूंच्या कार्यास समर्थन देते:

कोडो बाजरीमध्ये जास्त प्रमाणात आढळणारे मॅग्नेशियम स्नायूंच्या आकुंचन आणि मज्जातंतूंच्या संक्रमणासाठी आवश्यक आहे. कोडो बाजरीचे सेवन केल्याने स्नायूंचे निरोगी कार्य राखण्यात मदत होऊ शकते.

4. ऊर्जा पातळी वाढवते:

कोडो बाजरी कर्बोदकांमधे समृद्ध आहे, शरीरासाठी प्राथमिक ऊर्जा स्त्रोत आहे. त्यात बी जीवनसत्त्वे देखील असतात, जी ऊर्जा उत्पादनात महत्त्वाची भूमिका बजावतात आणि उच्च ऊर्जा पातळी राखण्यास मदत करतात.

5. निरोगी केसांना प्रोत्साहन देते:

कोडो बाजरीत असलेले लोह आणि जस्त केस निरोगी ठेवण्यास हातभार लावतात. लोह केसांच्या कूपांमध्ये ऑक्सिजनच्या वितरणास मदत करते, वाढीस प्रोत्साहन देते आणि केस गळणे प्रतिबंधित करते, तर झिंक केसांच्या ऊतींची दुरुस्ती आणि वाढ करण्यास मदत करते.

6. ॲनिमियाशी लढा:

हिमोग्लोबिनच्या निर्मितीसाठी लोह महत्त्वपूर्ण आहे, लाल रक्तपेशींमधील प्रथिने जे शरीराच्या सर्व भागांमध्ये ऑक्सिजन वाहून नेतात. कोडो बाजरी, लोहाचा एक चांगला स्रोत असल्याने, लोह-कमतरतेचा अशक्तपणा टाळण्यास मदत करू शकते.

7. मधुमेह व्यवस्थापनात मदत करते:

कोडो बाजरीचा कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) मधुमेहींसाठी एक उत्कृष्ट अन्न बनवतो. हे रक्तप्रवाहात हळूहळू आणि स्थिरपणे ग्लुकोज सोडते, रक्तातील साखरेची पातळी अचानक वाढणे आणि क्रॅश होण्यास प्रतिबंध करते.

8. पाचन आरोग्यास समर्थन देते:

उच्च फायबर सामग्रीसह, कोडो बाजरी नियमितपणे मलविसर्जन करण्यास मदत करते, संभाव्यतः बद्धकोष्ठता, सूज येणे आणि इतर जठरांत्रीय गुंतागुंत यांसारख्या पाचक विकारांचा धोका कमी करते.

9. हृदयाचे आरोग्य वाढवते:

कोडो बाजरीमध्ये चरबीचे प्रमाण कमी आणि फायबर आणि अँटिऑक्सिडंट्स जास्त असतात. ही वैशिष्ट्ये एकत्रितपणे कोलेस्टेरॉलची पातळी कमी करण्यास, रक्तवाहिन्यांमध्ये प्लेक तयार होण्यास प्रतिबंध करण्यास आणि त्यानंतर हृदयविकाराचा धोका कमी करण्यास मदत करतात.

10. वजन कमी करण्यास प्रोत्साहन देते:

उच्च फायबर सामग्री आणि कमी उष्मांक घनता याचा अर्थ असा आहे की कोडो बाजरी तुम्हाला जास्त खाल्ल्याशिवाय पोट भरल्यासारखे वाटण्यास मदत करू शकते, ज्यामुळे वजन कमी करण्याच्या आहारात एक फायदेशीर भर पडते.

11. हाडांचे आरोग्य सुधारते:

कॅल्शियम आणि फॉस्फरस सारख्या खनिजांमध्ये उच्च, कोडो बाजरी मजबूत हाडे आणि दातांना प्रोत्साहन देते, संभाव्यत: ऑस्टिओपोरोसिस टाळण्यास मदत करते.

कोडो बाजरीचे आयुर्वेदिक उपयोग

आयुर्वेदाच्या क्षेत्रामध्ये, कोडो बाजरीला शरीरातील दोष - वात, पित्त आणि कफ यांच्या संतुलित गुणधर्मांसाठी मूल्य दिले गेले आहे. हे थंड आणि हलके मानले जाते, जे पित्त आणि कफ संतुलित करण्यासाठी फायदेशीर ठरते. ते आयुर्वेदात कसे वापरले जाते ते येथे आहे:

1. चयापचय आणि पचन:

फायबर समृद्ध कोडो बाजरी पचनास मदत करते आणि शरीरातील चयापचय उत्तेजित करण्यास मदत करते. आयुर्वेदिक आहारामध्ये याचा वापर पचनशक्ती संतुलित करण्यासाठी किंवा 'अग्नी' करण्यासाठी केला जातो.

2. मधुमेह व्यवस्थापन:

त्याच्या आधुनिक वापराप्रमाणेच, कोडो बाजरीचा वापर त्याच्या कमी ग्लायसेमिक गुणधर्मांमुळे मधुमेहाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी आयुर्वेदात केला गेला आहे.

3. तणाव कमी करणे:

ताण आणि चिंता कमी करण्यासाठी आयुर्वेदिक पद्धती अनेकदा आहारामध्ये कोडो बाजरी वापरतात. असे मानले जाते की त्यातील जीवनसत्त्वे, विशेषत: ब जीवनसत्त्वे, चेतासंस्थेला मदत करतात.

4. वृद्धत्व विरोधी:

कोडो बाजरीमध्ये आढळणारे अँटिऑक्सिडंट्स शरीरातील मुक्त रॅडिकल्सशी लढा देतात, आयुर्वेदिक तत्त्वांनुसार वृद्धत्वाची प्रक्रिया कमी करतात.

कोडो बाजरी वापरून तयार करायला सोप्या शाकाहारी पाककृती:

कोडो बाजरी हा एक आश्चर्यकारकपणे बहुमुखी घटक आहे, कोडो बाजरीचे पीठ रोटी बनवण्यासाठी आणि इतर पाककृतींमध्ये वापरले जाऊ शकते. कोडोपासून बनवलेला एक पौष्टिक आणि स्वादिष्ट पदार्थ म्हणजे लाडू . कोडो बाजरीच्या कोशिंबीर आणि खिचडीच्या आमच्या स्वादिष्ट आणि आरोग्यदायी पाककृतींसह या धान्याच्या बहुमुखीपणाचा स्वीकार करा.

कोडो बाजरीची खिचडी

खिचडी हे साधे, पौष्टिक आणि आरामदायी जेवण आहे. कोडो बाजरी वापरल्याने पारंपारिक पदार्थाला आरोग्यदायी वळण मिळते.

साहित्य:

• 1 कप कोडो बाजरी

• १/२ कप पिवळी मूग डाळ

• 5 कप पाणी

• 1 टीस्पून हळद पावडर

• 1 टीस्पून जिरे

• १ हिरवी मिरची (चिरलेली)

• मूठभर कोथिंबीर (चिरलेली)

• चवीनुसार मीठ

• 2 टेबलस्पून लाकडी थंड दाबलेले तीळ तेल

प्रक्रिया:

• कोडो बाजरी आणि मूग डाळ थंड पाण्याखाली स्वच्छ धुवा.

• मातीच्या भांड्यात थंड दाबलेले तिळाचे तेल गरम करा. जिरे टाका आणि ते फोडू द्या. नंतर त्यात चिरलेली हिरवी मिरची घालून एक मिनिट परतावे.

• मातीच्या भांड्यात धुऊन केलेला कोडो बाजरी, मूग डाळ, हळद आणि मीठ घाला. पाणी घालून मिक्स करा.

• मातीचे भांडे झाकणाने झाकून ठेवा आणि बाजरी आणि डाळ मऊ आणि चांगली शिजेपर्यंत शिजवा.

• एकदा पूर्ण झाल्यावर, दबाव नैसर्गिकरित्या सोडू द्या. झाकण उघडा, खिचडी काट्याने फुगवा आणि ताज्या कोथिंबीरीने सजवा.

पोषण: या कोडो बाजरीच्या खिचडीमध्ये मुगाच्या डाळीतील प्रथिने जास्त असतात आणि बाजरीच्या आहारातील फायबर भरपूर असतात, ज्यामुळे ते चांगल्या पचनाच्या आरोग्यासाठी संतुलित जेवण बनते.

कोडो बाजरी कोशिंबीर

हे एक ताजेतवाने, पौष्टिक आणि फायबर युक्त सॅलड आहे जे हलके लंच किंवा डिनरसाठी योग्य आहे.

साहित्य:

• 1 कप कोडो बाजरी

• २ कप पाणी

• 1 काकडी (चिरलेली)

• 1 टोमॅटो (चिरलेला)

• 1 गाजर (किसलेले)

• १ हिरवी मिरची (बारीक चिरलेली)

• मूठभर कोथिंबीर (चिरलेली)

• एका लिंबाचा रस

• चवीनुसार मीठ

• 1 टेबलस्पून लाकडी थंड दाबलेले तीळ तेल

प्रक्रिया:

• पाणी स्वच्छ होईपर्यंत कोडो बाजरी थंड पाण्याखाली स्वच्छ धुवा.

• बाजरी एका मातीच्या भांड्यात २ कप पाण्यात घालून उकळी आणा. उष्णता कमी करा, भांडे झाकून ठेवा आणि बाजरी मऊ होईपर्यंत आणि पाणी शोषले जाईपर्यंत ते उकळू द्या (सुमारे 15-20 मिनिटे).

• शिजल्यावर बाजरी फाट्याने फुगवा आणि थंड होऊ द्या.

• एका मोठ्या भांड्यात थंड केलेला बाजरी, चिरलेली भाज्या आणि कोथिंबीर एकत्र करा.

• मीठ, लिंबाचा रस आणि तिळाचे तेल घाला आणि सर्वकाही चांगले एकत्र होईपर्यंत फेटा.

पोषण: या कोडो बाजरीच्या सॅलडमध्ये आहारातील फायबरचे प्रमाण जास्त आहे आणि ताज्या भाज्यांनी भरलेले आहे, जे एकंदर आरोग्यासाठी जीवनसत्त्वे आणि खनिजांचा चांगला स्रोत प्रदान करते.

निष्कर्ष

कोडो बाजरी हे पारंपारिक धान्यापेक्षा अधिक आहे. हे एक अष्टपैलू, पौष्टिक-दाट अन्न आहे जे हृदयाचे आरोग्य राखण्यापासून मधुमेहाचे व्यवस्थापन करण्यापर्यंत अनेक आरोग्य फायदे आणते. आयुर्वेदात खोलवर रुजलेल्या आणि आधुनिक पौष्टिकतेमध्ये सतत विस्तारत असलेले स्थान, कोडो बाजरी हे खरोखरच तुमच्या आहारात समाविष्ट करण्यासारखे एक सुपरफूड आहे. आम्ही तुम्हाला आमच्या ऑनलाइन स्टोअरमध्ये विविध प्रकारचे सेंद्रिय बाजरी आणि संबंधित उत्पादनांसाठी आमंत्रण देत आहोत, त्यापैकी प्रत्येक आपल्याच्या खास आरोग्य फायद्यांचा संच ऑफर करतो